Có phải giới trẻ đang...wá đà

[Trần Hạo Nam]

Có lẽ đề tài để lại dấu ấn sâu đậm nhất trong suy nghĩ của giới trẻ Việt và được dư luận xã hội quan tâm nhiều nhất trong năm qua là vấn đề quan hệ giới tính. Đó có phải là chuyện bình thường ở tuổi học đường? Có phải giới trẻ đang đi quá đà? Có phải một cuộc "cách mạng" đang diễn ra?

"Tại sao các chuẩn mực cứ là bất biến"

Trước hết có thể thấy rằng tình dục ở giới trẻ không phải là một đề tài mới, chẳng qua là dư luận và một số tờ báo đã "làm mới" nó lên. Rất nhiều ý kiến được đưa ra, cả chính thức lẫn không chính thức, trong đó phần nhiều là lên án và kết tội "lối sống buông thả, học đòi phương Tây" của giới trẻ.

Mặc dù cách mạng tình dục, nếu có, được những người làm tư vấn, giáo dục và chăm sóc sức khỏe sinh sản hiểu theo một nghĩa hoàn toàn khác. Việc giới trẻ quan hệ tình dục sớm hơn là do sự phát triển tất yếu của con người và xã hội (sự trưởng thành về sinh sản và tình dục (theo nghĩa sinh lý) đến sớm hơn trong khi tuổi kết hôn lại muộn hơn - điều mà ai cũng biết).

Nghiên cứu SAVY (Điều tra Quốc gia về Vị thành niên và Thanh niên Việt Nam do Bộ Y tế, Tổng cục Thống kê, UNICEF và WHO tiến hành năm 2005) sau khi tìm hiểu 7584 vị thành niên/thanh niên trên 42 tỉnh, thành phố cũng chỉ đưa ra những nhận định hết sức cẩn trọng về đời sống tình dục của giới trẻ mà thôi. Không ngoa khi có ý kiến được chia sẻ trên blog rằng chính dư luận mới gây hoang mang cho xã hội chứ không phải là chuyện tình dục của giới trẻ.

Ảnh chỉ có tính chất minh hoạ

Quy kết và lên án đời sống tình dục ở giới trẻ như vậy, nhưng sự chuyển biến trong hành vi sử dụng bao cao su và thuốc tránh thai của một bộ phận giới trẻ trong mấy năm gần đây so với khoảng 10 năm trước kia, mà công lớn là nhờ các chương trình giáo dục và tư vấn về sức khoẻ sinh sản/tình dục, thì lại không được xã hội nhìn nhận và báo chí cũng ít nhắc tới (Sinh Viên Việt Nam là một trong số ít những tờ báo "dám" đưa ra cái nhìn ngược lại dư luận với những bài viết như "Một cách nhìn khác về sống thử", "Hành vi tình dục an toàn, cần có một cái nhìn công bằng"...). Đó là sự thiếu hiểu biết và thiếu công bằng; là cái "sai" thứ nhất.

Cái thứ hai là sự nhầm lẫn về khái niệm "cách mạng tình dục". Trong khi những người làm chương trình/dự án, những người giáo dục, tư vấn và chăm sóc sức khỏe sinh sản/tình dục muốn dùng chữ "cách mạng tình dục" để nói về sự chuyển biến trong nhận thức về sức khỏe sinh sản/tình dục; là cái nhìn bớt dè dặt hơn với tình dục để mỗi người có đủ tự tin đến trung tâm tư vấn để được hướng dẫn cách từ chối quan hệ tình dục khi bị nài ép mà chưa muốn, cách dùng bao cao su, thuốc tránh thai, trao đổi với nhau để đi đến sự hòa hợp; là sự tự tin đi khám "bệnh khó nói"; là sự xoá bỏ quan điểm thủ cựu về trinh tiết với bao bất công cho người phụ nữ..., thì dư luận và một số tờ báo lại hiểu và diễn giải cuộc cách mạng đó là sự tự do hoá tình dục, là quan hệ tình dục bừa bãi và cho rằng cuộc cách mạng đó là không đáng có, "cần dẹp bỏ".

Cái thứ ba là sự phát triển, chuyển biến của xã hội. Đồng ý rằng sống trong bất kỳ một xã hội nào, nền văn hóa nào, chúng ta cũng đều cần tuân thủ những chuẩn mực văn hóa, đạo đức nhất định, nó chưa có tính ràng buộc cao như luật pháp, nhưng người ta cũng không thể dễ dàng bỏ qua nó.

Tuy nhiên, nếu chúng ta có cái nhìn lịch sử thì sẽ thấy mỗi thời đại đều có những đặc trưng văn hóa và chuẩn mực đạo đức nhất định. Chẳng thế mà cho đến tận ngày hôm nay chúng ta vẫn nhắc đến những điểm hạn chế của xã hội phong kiến và vì thế mà chúng ta đã có cả một cuộc cách mạng đó hay sao?

Nói thế không có nghĩa là một sự cổ vũ cho việc vượt qua các chuẩn mực và đạo đức xã hội hiện thời, nhưng nếu có một sự chuyển biến hoặc thay đổi nào đó khiến cho việc nhìn nhận về vấn đề quan hệ tình dục trước hôn nhân bớt khắt khe hơn thì cuộc sống có lẽ sẽ dễ chịu hơn.

Cách đặt vấn đề của một tờ báo dành cho giới trẻ rằng "tại sao các chuẩn mực cứ phải là bất biến?" hay "hạnh phúc hiện tại quan trọng hơn chuẩn mực xưa cũ!" có lẽ cũng là biểu hiện cho một sự chuyển biến nào đó trong thời gian tới.

Cần lắm một cái nhìn bao dung

Người lớn cho rằng giới trẻ đang chạy theo lối sống phương Tây một cách mù quáng, thiếu chọn lọc, nhưng thực ra, nếu có sự "chạy theo" ấy thì tình dục ở phương Tây cũng không tự do một cách vô lối như ta vẫn hiểu. Phương nào đi chăng nữa thì tình dục cũng chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó xuất phát từ tình yêu chân thành, từ sự chuẩn bị kỹ càng cả vể thể chất lẫn tinh thần của người tham gia.

Chúng ta cho rằng giới trẻ và quan điểm của giới trẻ về tình dục đang bị ảnh hưởng bởi phương Tây, nhưng những câu ca dao, tục ngữ, rồi thơ Hồ Xuân Hương chê bai thói giả tạo và những quan niệm khắt khe trong quan điểm về trinh tiết nói riêng, tình dục nói chung, mà phụ nữ là người thiệt thòi, đó chẳng phải là văn hóa thuần Việt hay sao?

Trong nghiên cứu SAVY, 7,6% người được hỏi trả lời là đã có quan hệ tình dục trước hôn nhân và các nhà nghiên cứu kết luận rằng "quan hệ tình dục trước hôn nhân của các nhóm thanh niên dân tộc thiểu số phổ biến hơn (so với thanh niên người Kinh, Hoa...) và có lẽ đây được xem như bình thường theo phong tục tập quán". Điều này càng minh chứng rằng nếu có "sự thật" nào đó được phát hiện hoặc có sự biến chuyển nào đó diễn ra, chúng ta cũng đừng vội vàng quy kết là do ảnh hưởng của phương Tây, là không tích cực.

Tất nhiên, ảnh hưởng hay không ảnh hưởng và ảnh hưởng từ đâu không phải là điều quan trọng, nhưng cứ hễ cái gì xấu cũng quy chụp là do ảnh hưởng của phương Tây như vậy là sai về bản chất, từ đó dẫn đến những sự giải thích không chính xác, và tiếp đó là các chương trình tuyên truyền, giáo dục định hướng lối sống sẽ được đưa ra không sát hợp.
Có thể có bạn đọc thay đổi cái nhìn sau khi đọc hết bài viết này, nhưng cũng có thể có ai đó phản đối. Mỗi người sẽ có câu trả lời riêng cho câu hỏi "giới trẻ có đi quá đà hay không?", nhưng mong sao mọi sự đánh giá cần chính xác, đúng mực và công bằng.

Chẳng ai mong mình trở nên xấu xa bê tha; chuyện quan hệ tình dục ở giới trẻ nếu có mang những điều xấu thì cũng mong cùng nhìn nhận những điều xấu đó một cách khách quan. Có thể nguyên nhân trực tiếp là do giới trẻ thiếu hiểu biết lành mạnh hay là một sự học đòi nào đó nếu như chúng ta cứ muốn quy kết là do học đòi, nhưng cũng có thể nguyên nhân gián tiếp chính là sự khắt khe và cái nhìn chưa công bằng và bao dung của xã hội

Chúng ta đã nhắc quá nhiều đến việc giáo dục giới tính, định hướng lối sống cho giới trẻ, nên có lẽ chẳng cần nhắc thêm ở đây một cách chi tiết. Nếu có những thứ đang diễn ra trong lối sống của giới trẻ là không tốt thì chúng ta hay coi nó như là một cơn lũ, không thể tránh được thì tốt hơn hết là học cách sống chung, tìm cách "chỉnh trị", nắn dòng nước lũ vào luồng. Xã hội ngày một phát triển, biến đổi, nên không thể cứ lấy mãi cái của quá khứ để so vào hiện tại và tương lai.

Cuối cùng, dư luận và báo chí cũng cần phải làm công việc của mình, nhưng nếu một số tờ báo tiếp tục đưa tin và dư luận tiếp tục "lên tiếng" theo cách như của năm 2007 về đề tài tình dục ở giới trẻ, thì rất có thể quan niệm về sức khỏe sinh sản/tình dục và cùng với đó là sự giáo dục, tư vấn và chăm sóc sẽ bị đưa về mốc số 0.

Rồi người ta lại sẽ coi đó là đề tài cấm kỵ, nói về nó là bậy bạ... Rồi giới trẻ sẽ lại ngại mua bao cao su, ngại dùng thuốc tránh thai, ngại đi tư vấn vì sợ mọi người đánh giá, quy chụp... và hệ quả là lại mang thai ngoài ý muốn, nạo phá thai không an toàn dài dài... Đó có lẽ là điều mà không ai trong số chúng ta muốn.